Kleine landschapselementen

Inhoud

Hagen, heggen, houtkanten, houtwallen en poelen zijn kleine landschapselementen (KLE) die een bepaalde streek kenmerken. De afgelopen decennia zijn ze echter in grote aantallen verdwenen. De achteruitgang is dikwijls terug te brengen tot het verlies van de vroegere functies zoals veekering, brand- en hakhoutvoorziening. Hierdoor verdween niet alleen de noodzaak voor tijdig onderhoud, maar werd onderhoud ook een kostenpost zonder dat daar inkomsten of afgewerkte producten tegenover stonden. De verdere mechanisatie in de landbouw was ook voor vele KLE's nefast. Naast de voormalige nutsfuncties hebben deze groenstructuren ook een cultuurhistorische, ecologische en landschappelijke betekenis.

Onder kleine landschapselementen (KLE) verstaan we lijn- of puntvormige elementen, met inbegrip van de bijhorende vegetaties waarvan het uitzicht en de structuur al dan niet het resultaat zijn van menselijk handelen, zoals bermen, knotbomen, bronnen, dijken, graften, houtkanten, hagen, holle wegen, hoogstamboomgaarden, sloten en poelen.

Vele van deze kleine landschapselementen zijn in de loop der tijd uit ons landschap verdwenen omdat hun oorspronkelijk gebruik verloren is gegaan. Het gemeentebestuur wil door het toekennen van deze premie zowel de aantrekkelijkheid van de landelijke omgeving als de leefbaarheid in de dorpscentra verhogen.

De volgende werken worden betoelaagd:

• aanplant van een haag, heg, houtkant en knotbomenrij;
• onderhoud van een haag, heg, houtkant en knotbomenrij;
• (her)aanleg van een poel;
• onderhoud van een poel;
• aanplant van een hoogstamboomgaard;
• achterstallig onderhoud van een hoogstamboomgaard.

Voorwaarden

Aanplant van een haag, heg, houtkant en/of (knot)bomenrij

Voorwaarden

Haag:

• plantafstand: 25 cm (4 planten per m);
• minimumlengte: 25 m;
• hoogte bosplantsoen: min. 60 cm.
   

Heg:

• plantafstand: 0,50 m (2 planten per m);
• minimumlengte: 25 m;
• hoogte bosplantsoen: min. 60 cm.
   

Houtkant:

• plantafstand: 0,5 m tot 1,5 m;
• plantverband: in driehoeksverband; het aantal rijen is afhankelijk van de breedte van de strook maar minstens 1 plant per m²;
• breedte: min. 3 m met een max. van 10 m;
• minimumoppervlakte: 100 m²;
• hoogte bosplantsoen: min. 60 cm.
   

Knotbomenrij:

• plantafstand: 5 tot 10 m;
• minimumlengte: 25 m;
• minimaal aantal bomen: 5 stuks in rijverband;
• stamomtrek boom: min. 8 tot 10 cm;
• 2,5 tot 3 m lange rechte tak van een bestaande knotboom.

Enkel streekeigen soort(en), zoals bepaald in de bijlage, worden betoelaagd. Steunpalen, steundraad, wildbescherming, meststoffen, compost, uurlonen, ... komen niet in aanmerking.

Premiebedrag

• voor hagen en heggen: € 3,00 per m;
• voor houtkanten: € 3,00 per m²;
• voor (knot)bomen: € 7,00 per stek, poot of stuk.

De premie wordt met 20% verhoogd indien het plantsoen voorzien is van het "Plant van hier"-label. Bij de aanvraag wordt een bewijs van autochtone herkomst van het plantgoed toegevoegd.

Enkel facturen, waarin het plantgoed beschreven wordt, komen in aanmerking.

Het maximale premiebedrag voor dit onderdeel is € 200,00 per aanvraag. De premie kan slechts één maal per kadastraal perceel aangevraagd worden.

Onderhoud van een haag, heg, houtkant en knotbomenrij 

Voorwaarden

Het perceel ligt in agrarisch gebied (met inbegrip van landschappelijk waardevol agrarisch gebied), natuurgebied, natuurreservaat, buffergebied of parkgebied, zoals vastgelegd in het gewestplan ‘Limburgs Maasland’ (K.B. van 1 januari 1980). 

Haag:

• minimumlengte: 25 m;
• minimumhoogte: 1,25 m;
• minstens 2 jaar oud;
• onderhoud in de periode tussen 1 september en 1 april.
   

Heg:

• minimumlengte: 25 m;
• minimumhoogte: 1,50 m;
• minstens 2 jaar oud;
• onderhoud in de periode tussen 1 september en 1 april.
   

Houtkant:

• breedte: min. 3 m met een max. van 10 m;
• minimumoppervlakte: 100 m²;
• de aanplant of het vorige onderhoud gebeurde minstens 5 jaar geleden;
• onderhoud in de periode tussen 1 november en 1 maart.

Knotbomen:

• plantafstand: 5 tot 10 m;
• knotboom is minstens 5 jaar oud;
• knotten gebeurt verspreid over verschillende jaren;
• knotten in de periode tussen 1 november en 1 maart.
  
  

Premiebedrag

De premie wordt als volgt toegekend:

• haag: € 1,00 per m, max. premiebedrag is beperkt tot € 150,00 en kan jaarlijks aangevraagd worden;
• heg: € 1,00 per m, max. premiebedrag is beperkt tot € 150,00 en kan slechts om de twee jaar aangevraagd worden;
• houtkant: € 2,50 per m², max. premiebedrag is beperkt tot € 200,00 en kan slechts om de vijf jaar aangevraagd worden;
• knotboom: € 7,50 per stuk, max. premiebedrag is beperkt tot € 200,00 en kan slechts om de vijf jaar aangevraagd worden;

De onderhoudswerken mogen zelf uitgevoerd worden.

(Her)aanleg van een poel 

Voorwaarden

Voor de (her)aanleg van een poel wordt een premie toegekend indien aan de volgende voorwaarden voldaan wordt:

• het perceel ligt in agrarisch gebied (incl. landschappelijk waardevol gebied), bosgebied, natuurgebied (incl. natuurreservaat), buffergebied, parkgebied of industriegebied, zoals vastgelegd in het gewestplan ‘Limburgs Maasland’ (K.B. van 1 januari 1980);
• de poel dient een minimumgrootte van 25 m² te hebben en mag maximaal 500 m² groot zijn. De diepte moet tussen de 0,5 m en de 1,5 m liggen;
• de bodem van de poel bestaat uit natuurlijk substraat. Kunststoffen (bv. folies) zijn niet toegestaan. Het gebruik van biologisch afbreekbare kleimatten wordt wel toegelaten;
• de oevers van de poel dienen trapsgewijs of zacht hellend te worden aangelegd. Minstens de noordelijke oeverzone (NO + NW) moet zacht hellend zijn met een helling van 1:3 of minder;
• de oevervegetatie van de poel dient te worden beschermd tegen vertrappeling (door vee). Om deze reden dient de poel, indien hij als veedrinkpoel wordt gebruikt, voor twee derde omheind te worden;
• er mag geen water uit de poel onttrokken worden voor andere doeleinden dan het drenken van vee dat zich in de aangrenzende weilanden bevindt;
• op minder dan 10 m van de poel mogen geen bestrijdingsmiddelen of meststoffen gebruikt worden en mogen geen grondbewerkingen worden uitgevoerd, behalve deze nodig voor het onderhoud van de poel;
• de poel moet waterhoudend zijn en mag niet droogvallen behoudens uitzonderlijke weersomstandigheden.

Premiebedrag

De premie voor de (her)aanleg van een poel bedraagt € 300,00 voor een oppervlakte tussen  25 m² en 50 m² en € 500,00 als de oppervlakte groter is dan 50 m². De premie is eenmalig aan te vragen bij aanleg.

De werken dienen door een aannemer of een maatwerkbedrijf uitgevoerd te worden. Enkel een factuur met omschrijving van de werken komt in aanmerking.

Onderhoud poel

Voorwaarden

Voor het onderhoud van een poel wordt een premie toegekend indien aan de volgende voorwaarden voldaan wordt:

• het onderhoud gebeurt tussen 15 augustus en 15 oktober;
• de ruiming van organisch materiaal wordt periodiek en bij voorkeur gespreid over minstens 2 jaar uitgevoerd om verlanding te voorkomen.
   

Premiebedrag

De premie voor het onderhoud van een poel bedraagt € 200,00 voor een oppervlakte tussen 25 m² en 50 m² en € 350,00 als de oppervlakte groter is dan 50 m². De premie is om de drie jaar of meer aan te vragen.

De onderhoudswerken dienen bij voorkeur door een aannemer of een maatwerkbedrijf uitgevoerd te worden.

Aanplant van een hoogstamboomgaard

Voorwaarden

Voor de aanplant van een hoogstamboomgaard wordt een premie toegekend indien aan de volgende voorwaarden voldaan wordt:

• er moeten minimum 5 hoogstamfruitbomen met een stamhoogte van minstens 1,80 m en met een minimum stamomtrek van 6 tot 8 cm aangeplant worden;
• de eerste vijf jaar moet een vormsnoei uitgevoerd worden. Deze vormsnoei gebeurt bij voorkeur via een onderhoudscontract met een gespecialiseerde aannemer of maatwerkbedrijf. De snoei mag ook zelf uitgevoerd worden, mits voorlegging van bewijs van opleiding.
   

Premiebedrag

De premie bedraagt € 35,00 per boom. De premie is eenmalig en beperkt tot € 600,00. Enkel een factuur met omschrijving van het plantgoed komt in aanmerking.

Achterstallig onderhoud van een hoogstamboomgaard

Voorwaarden

Voor het achterstallig van een hoogstamboomgaard wordt een premie toegekend indien aan de volgende voorwaarden voldaan wordt:

• de boomgaard bestaat uit minimum 5 hoogstamfruitbomen met een stamhoogte van minstens 1,80 m en met een minimum stamomtrek van 6 tot 8 cm;
• de snoeiwerken worden bij voorkeur door een gespecialiseerde aannemer of maatwerkbedrijf uitgevoerd. De snoei mag ook zelf uitgevoerd worden, mits voorlegging van bewijs van opleiding.
   

Premiebedrag

De premie bedraagt max. 50 % van de totale kostprijs met een maximum van € 30,00 per boom. De premie is eenmalig en beperkt tot € 250,00.

Procedure

Vraag de premie online aan of bij de dienst Leefmilieu in het gemeentehuis.

Online aanvragen

Meer info

Planten van hier

'Planten van hier' zijn afstammelingen van bomen en struiken die zich na de laatste ijstijd spontaan in onze gebieden gevestigd hebben. Deze planten hebben zich eeuwenlang aangepast aan onze lokale groeiomstandigheden en zijn bijgevolg perfect afgestemd op hun omgeving. Daardoor zijn hun genen van onschatbare waarde en zorgen ze voor een evenwicht in de natuur. Het buitenlands plantgoed is minder aangepast aan ons klimaat en dus gevoeliger voor ziektes en vorst. Meidoorn, sleedoorn of veldesdoorn uit de mediterrane streken komen hier sneller in de problemen. 

Zowel de oogst van de zaden als de opkweek van 'Planten van hier' en de verkoop ervan gebeurt in Vlaanderen. Vergeleken met de CO2-uitstoot gekoppeld aan geïmporteerd plantgoed is de ecologische voetafdruk van autochtoon plantsoen een heel stuk kleiner. Maar ook de lokale werkgelegenheid krijgt weer een duwtje in de rug.

De gemeente Lanaken stimuleert haar inwoners om meer 'Planten van hier' in hun tuin aan te planten. De premie bedraagt € 0,25 per stuk en wordt met 20% verhoogd indien de struiken en/of bomen voorzien zijn van het Plant van hier-label. Autochtoon plantgoed dient aangekocht te worden bij een gespecialiseerde verkoper die daartoe een officiële factuur met bewijs van autochtone herkomst aflevert. Het maximale premiebedrag is € 125,00.

Website Plant van hier

Buur of eigenaar?

Het gemeentebestuur heeft gemerkt dat het aantal KLE’s in Lanaken sterk afneemt. Ze zijn onderhevig aan stelselmatig vandalisme, zoals te rigoureus snoeien, kappen en sluikstorten.

Ben u eigenaar van of grenst uw perceel aan een klein landschapselement?^*

Voor het onderhoud van een houtkant of haag kunnen particulieren en landbouwers bij de gemeente terecht. De gemeente heeft namelijk een raamovereenkomst met het maatwerkbedrijf De Winning afgesloten. Voor kleine werken, zoals het snoeien van takken en/of hakhoutbeheer, kunt u de arbeidersploeg inzetten. U kunt deze werken op eenvoudig verzoek aanvragen via milieu@lanaken.be (locatie en omschrijving van de werken). 

Het gemeentebestuur kent ook premies toe voor: 

• de aanplant van een haag, heg, houtkant en/of (knot)bomenrij; 
• het onderhoud van een haag; 
• de (her)aanleg en onderhoud van een poel; 
• de aanplant van een hoogstam- en/of halfstamboomgaard

Belang KLE

Kleine landschapselementen zijn erg belangrijk voor het behoud van de natuur- en landschapswaarde in de gemeente:

• het zijn natuureilandjes in een overwegend cultuurlandschap. Heel wat planten en dieren vinden er een laatste toevluchtsoord. Elk klein landschapselement kan zodoende beschouwd worden als een 'mini-natuurgebied';
• KLE's vormen voor veel soorten belangrijke corridors tussen natuurgebieden. Via deze landschapsstructuren kunnen dieren en planten van het ene natuurgebied naar het andere natuurgebied migreren;
• ze bevorderen het ecologisch evenwicht. Ze herbergen een aantal diersoorten die plaagsoorten op landbouwgewassen kunnen bestrijden;
• ze creëren een aangepast microklimaat. Hierdoor kunnen landbouwgewassen beter groeien en vindt het vee een schuilplaats tegen te sterke zon of regen;
• op hellingen kunnen kleine landschapselementen erosie tegengaan. Waterlopen kunnen door aanplanting van heggen op de oeverzones gebufferd worden tegen aanvoer van meststoffen en beschermd worden tegen oeverafkalving;
• ze verhogen de belevingswaarde van het landschap bij recreanten.

De Vlaamse overheid stimuleert landbouwers om kleine landschapselementen aan te planten via de beheerovereenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij. Maar ook natuurverenigingen en gemeenten kunnen heel wat doen om de KLE's te behouden en herstellen: behaagacties, premiereglementen voor de aanplant van hagen, …